شهر مشهد یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی کشور است که هر ساله گردشگران زیادی از آن دیدن می کنند. حرم مطهر امام رضا (ع) مهم ترین جاذبه گردشگری این شهر است. علاوه بر آن می توان اماکن گردشگری بسیاری مانند پارک مینیاتوری مشهد، مسجد گوهرشاد، باغ پرندگان مشهد، موزه نان، خانه تاریخی ملک مشهد و آرامگاه فردوسی را در این شهر مشاهده کرد. در این مقاله قصد داریم تا به معرفی آرامگاه فردوسی در شهر توس مشهد به عنوان یکی از اماکن تاریخی و فرهنگی بپردازیم پس با ما همراه باشید.
آشنایی با معماری آرامگاه فردوسی
بازدید از آرامگاه فردوسی به عنوان یکی از بزرگترین شاعران تاریخ ایران می تواند یکی از بهترین خاطرات شما در سفر به شهر مشهد باشد. استاد هوشنگ سیحون این بنای چشم نواز را با نگاهی به معماری دوره هخامنشی و با الهام از طرح کریم طاهرزاده طراحی کرد.
در ساخت این بنای فرهنگی که 900 متر مساحت دارد، از مصالحی همچون سنگ، کاشی و ستون استفاده شده است. بر روی ستون ها و سر ستون های این بنا، معماری تزئینی دوره هخامنشی به کار گرفته شده است و در 4 گوشه این بنا، اشعاری از فردوسی طراحی شده است. در طراحی این بنا، 28 ستون مرمری استفاده شده است که 20 ستون آن مربوط به بخش پایینی بنا است. همچنین محیط داخلی این آرامگاه، به سبک معماری اشکانی طراحی شده است.
تاریخچه آرامگاه فردوسی در توس
آرامگاه فردوسی در یک مجموعه بزرگ به همراه یک موزه و کتابخانه قرار دارد. در موزه توس یا به عبارتی موزه آرامگاه فردوسی، آثار باستانی مختلف مانند آثار نقاشی، هدایا و انواع وسایل رزمی مانند گرز، تیر و کمان و سپر که بیانگر دوران حماسی آن زمان است، دیده می شود.
این آرامگاه نخستین بار در قرن سیزدهم و مقابل یکی از دروازه های شهر توس در باغی به وسعت 6 هکتار در دوران قدیم ساخته شد. پس از مرگ این شاعر بزرگ، از به خاک سپردن او در گورستان عمومی شهر توس جلوگیری شد به همین دلیل پیکر این شاعر، در باغچه متعلق خودش در داخل شهر توس به خاک سپرده شد.
طراحی بنای آرامگاه فردوسی
برای طراحی این بنا، مسابقه ای بین طراحان برتر صورت گرفت و یکی از طرح های برتر آن زمان انتخاب شد اما پس از مدتی، اجرای این طرح متوقف شد و طرح دیگری که به اهرام ثلاثه مصر شباهت داشت، برگزیده شد. این طرح هم مانند طرح قبلی بارها متوقف شد تا در آخر، یک طرح با ارتفاع 18 متری با شکل پلکانی در سقف برای اجرا انتخاب شد. برای طراحی مقبره نیز از سنگ مرمر نفیسی استفاده شد که ارتفاع مقبره به یک متر می رسد.
ایوان 40 متری این آرامگاه در کنار تزئین بی نظیر سقف آن که از کاشی های معرق در آن استفاده شده، از قسمت های چشم نواز آرامگاه است. همچنین طراحی نقاشی هایی از شاهنامه بر روی دیوارها که توسط تعدادی از بهترین حجاران صورت گرفت، زیبایی این بنا را دو چندان کرد. افتتاح این بنا در سال 1313 انجام شد اما پس از مدتی ساختمان دچار آسیب شد به همین دلیل طراحی ساختمان مجددا انجام شد که در این طراحی تعداد ستون های زیرین به 24 ستون و ستون های بالایی به 8 ستون افزایش پیدا کرد و با استفاده از ابزار مرغوب برای ترمیم آن، در سال 1347 مجددا این آرامگاه افتتاح شد. سنگ مزار فردوسی با وزنی بالغ بر 4 تن، دارای شهرت جهانی است.
بخش های مختلف آرامگاه فردوسی
آرامگاه فردوسی در یک مجموعه بزرگ قرار دارد که موزه و کتابخانه از قسمت های دیگر آن هستند. همچنین استخری در مقابل آرامگاه قرار دارد که تصویر آرامگاه در آن دیده می شود و می تواند برای هر بیننده ای تماشایی باشد. در ادامه به بررسی بخش های مختلف این عمارت می پردازیم:
تالار آرامگاه
تالار آرامگاه فردوسی که 4 ستون بلند در 4 گوشه آن قرار دارد و دو سر ستون به زیبایی این ستون ها افزوده است. همچنین محوطه این تالار با کاشیکاری و گچبری بسیار زیبا تزئین شده است. در این تالار تصویر مردی بالدار دیده می شود که مربوط به ویژگی های تخت جمشید است. همچنین پلکان آن با سنگ مرمر ساخته شده است و اشعار فردوسی را می توانید بر روی دیوار ها مشاهده کنید.
موزه فردوسی
در این موزه انواع مختلفی از هدایا مانند نقاشی چهره فردوسی، نقاشی داستان های شاهنامه،قالی و قالیچه قرار دارند. علاوه بر این اشیا، انواع ظروف سفالی، تنگ ها، سکه های طلا و نقره، عطر دان ها و … که از زمان دور باقیمانده اند، به چشم می خورند.
آرامگاه مهدی اخوان ثالث
آرامگاه مهدی اخوان ثالث، شاعر معاصر خراسانی که از او آثار مشهوری مانند ارغنون و زمستان به جا مانده در این مجموعه قرار دارد. همچنین جهت یادبود این شاعر، تندیس بزرگی از وی در کنار مزار او قرار گرفته است.
کتابخانه
این کتابخانه که در ضلع شرقی آرامگاه قرار گرفته، در دو طبقه احداث شده است که طبقه اول به عنوان محل نگهداری کتاب ها و طبقه دوم به عنوان سالن مطالعه کتاب مورد استفاده قرار گرفته است. تعداد کتاب های موجود در این کتابخانه ، بیش از 9000 جلد برآورد شده است. همچنین فرش نفیسی در این کتابخانه مورد استفاده قرار گرفته است.
نقشینه های سنگی آرامگاه
بر روی دیوار های تالار که در بخش جنوبی و شرقی آرامگاه قرار دارند، نقش و نگارهای سنگی از شاهنامه فردوسی قرار گرفته که نبرد رستم با اژدها، جنگ رستم و اسفندیار، نبرد رستم با شاه مازندران، نبرد زال با شیر، نبرد رستم با دیو سفید و نقش زال در پناه سیمرغ از مهمترین این نقش و نگارهای روی دیوار هستند. همچنین برای آشنایی بیشتر در قسمت زیرین آنها توضیح کوتاهی با خط نستعلیق قرار گرفته است.
ساعات بازدید از آرامگاه فردوسی
آرامگاه فردوسی در حدفاصل روستای اسلامیه و توس در باغی سرسبز در 20 کیلومتری شهر مشهد قرار گرفته است. ساعات بازدید از این آرامگاه، در 6 ماهه اول سال از ساعت 9 صبح تا 5 عصر بعد از ظهر می باشد که این ساعت در 6 ماهه دوم سال تا ساعت 4 بعد از ظهر خواهد بود.
کلام آخر
در این مقاله از همیار تریپ، به معرفی آرامگاه فردوسی و بخش های مختلف آن به عنوان یکی از بهترین نقاط گردشگری کشور پرداختیم. همچنین با معماری ساخت این بنا و تاریخچه آن بیشتر آشنا شدیم تا در سفر به مشهد و بازدید از این آرامگاه، با فرهنگ کهن ایران خو بگیریم.