کاشان یکی از زیباترین شهرهای ایران است که با سفر به کاشان می توانید از جاذبه های گردشگری فوق العاده ای ددین کنید. آثار تاریخی کاشان همواره زبانزد گردشگرانی بوده است که به این شهر توریستی سفر کرده اند. مسجد آقا بزرگ یکی از دیدنی ترین جاذبه های گردشگری کاشان است که حتما باید از آن دیدن کنید. در این مطلب از همیار تریپ به معرفی مسجد آقا بزرگ کاشان می پردازیم پس در ادامه با ما همراه باشید.
معرفی مسجد آقا بزرگ کاشان
یکی از شاهکارهای معماری ایرانی را می توان در مساجد جستجو کرد. مسجد آقابزرگ کاشان نمونه بی مثالی از معماری سنتی ایرانی است. اگر توسط تورهای داخلی گذرتان به شهر کاشان افتاد، بازدید از مسجد آقابزرگ کاشان را از دست ندهید، چون نظیر آن را در جاهای دیگر نخواهید یافت. این مسجد یکی از باشکوه ترین بناهای اسلامی کاشان است که با گنبد عظیم آجری و منارهٔ کاشی کاری، در حال حاضر از جالب‌ترین ابنیهٔ تاریخی کاشان محسوب می‌شود. مسجد آقا بزرگ کاشان در سال ۱۲۵۸ هجری قمری ساخته شد.
این مجموعه نمونه ای از معماری سنتی- ایرانی و متناسب با اقلیم کویر و یکی از زیباترین بناهای اسلامی است. این مسجد به همت مرحوم حاج محمد تقی خانبان و به احترام دامادش مرحوم ملا محمد مهدی نراقی ( فرزند ملا مهدی نراقی و برادر ملا احمد نراقی ) معروف به آقا بزرگ ساخته شده است. این بنای باشکوه که آخرین بنای معظم ساخته شده در دوران انحطاط معماری و هنر ایران است، توسط معماری به نام استاد شعبانعلی پشت مشهدی ساخته شده است. در بالای سر در این بنا کتیبه ای است متعلق به محمد شاه قاجار(احتمالا)که در آن برای مالیات مردم کاشان تخفیف قائل شده است. بنای مسجد و مدرسه آقابزرگ در تاریخ یازدهم آذرماه سال ۱۳۳۰ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری فوق العاده مسجد آقا بزرگ کاشان
از جمله خصوصیات مسجد، می توان به سردر، هشتی ورودی، حیاط (صحن) مرکزی و شبستان ها اشاره کرد. با وجود اینکه استفاده از سردر برای مساجد مرسوم نیست ولی در مسجد آقابزرگ وجود دارد. مسجد دارای دو لنگه در است که با کنده کاری، گره چینی و گل میخ تزیین شده اند. تعداد گل میخ های استفاده شده برای تزیین درب ها، به تعداد آیات قرآن است. بعد از گذر از سردر، به هشتی می رسیم. هشتی مسجد فضای سرپوشیده ای است که پس از سردر قرار می گیرد. مهم ترین کاربرد هشتی، تقسیم مسیر ورودی به دو یا چند قسمت است. در طرفین هشتی مسجد آقابزرگ، اتاق خادم قرار گرفته است.
این مسجد دارای دو حیاط است که یکی در طبقه پایین (زیر زمین) و دیگری در طبقه بالا (بالای زیرزمین) قرار گرفته اند. حیاط تحتانی که حیاط گودال باغچه نامیده می شود، دارای حوضی در مرکز و ۴ باغچه در طرفین است. دور تا دور حیاط حجره ها، شبستان و سرداب قرار دارند. حیاط طبقه فوقانی حیاط همکف نام دارد. در چهار گوشه این حیاط پله هایی برای رفت و آمد به حیاط تحتانی تعبیه شده اند. علاوه بر این، مسجد آقابزرگ حیاط دیگری هم دارد. این حیاط برای تمیز کردن برف های گنبد مورد استفاده قرار می گرفت و در پشت گنبدخانه قرار گرفته است. چاهی در وسط حیاط وجود دارد که برف ها را به داخل آن می ریزند. برای برف روبی گنبد، زنجیری به نوک آن بسته شده است. با گردش این زنجیر برف ها تراشیده شده و به حیاط می ریزند.
جاذبه های دیدنی مسجد آقا بزرگ کاشان
علاوه بر آن، مسجد آقابزرگ دارای سه شبستان شمالی، جنوبی و غربی است. در ابتدا شبستان غربی وجود نداشت، بلکه بعدا به آن اضافه شد. مصالح استفاده شده در شبستان های مسجد آقابزرگ، آجر و سنگ است. شبستان ضلع غربی ۲۰ ستون آزاد و ۳۰ طاق آجری دارد. شبستان ضلع شمالی که در زمستان مورد استفاده قرار می گیرد، دارای ستون های آجری و سنگی است. همچنین شبستان ضلع جنوبی، با شکستگی هایی که در سقف خود دارد، نور را به داخل می کشاند. این شبستان، به عنوان شبستان اصلی مسجد مورد استفاده قرار می گیرد. بنای این مسجد ساده و به اندازه کافی دارای تزییناتی از قبیل گچ بری، نقاشی، مقرنس کاری، کاشی کاری و … است. به عبارت دیگر، در تزیینات مسجد زیاده روی نشده است. هنرهای کاشی کاری، گچ بری، کتیبه نویسی، مقرنس کاری و نقاشی، از جمله متعلقات این بنای عظیم است. کتیبه های خطوط مسجد توسط اساتید برجسته خوشنویس کاشان از جمله: محمد ابراهیم (جد خاندان معارفی)، محمد حسین (جد خاندان ادیب) و بسمله های طغری توسط سید صادق کاشانی نوشته شده است.
ویژگی های جذاب مسجد آقا بزرگ کاشان
نقش پرندگان را به وفور می توان در کاشی های مسجد و مدرسه آقابزرگ کاشان مشاهده کرد. در ایران از دوران باستان تا اواخر قاجار، پرندگان نماد بارش باران بوده اند و در دوران پس از اسلام معنای عرفانی و معنوی به خود گرفتند و از نظر برخی سمبل روح به حساب آمدند. نقش پرنده در کنار گل ها که در هنر اسلامی از آن با اصطلاح گل و مرغ یاد می شود، به عنوان نقشی مقدس در اماکن و یا طراحی جلد کتاب ها به کار برده شده است.
در ردیف پایین شبستان مسجد و مدرسه آقابزرگ تعدادی قاب کاشی قرار دارد که منقوش به طرح گل و مرغ هستند و این نقش روی همه آن ها تکرار شده است. پرنده ای که در کنار همه گل ها به تصویر درآمده، بلبل می باشد که بلبل نماد عاشق است و قرار گرفتن آن در کنار گل، اشاره به نزدیکی عشق و مرگ دارد. یکی دیگر از نقوشی که در این شبستان دیده می شود تصویر پنج پرنده در حالات مختلف است و طوطی رمز روح انسان است. روایتی وجود دارد که بر طبق آن مومنین در بهشت مانند پرندگان سبز رنگ می باشند. درخت زندگی که در نقوش اساطیری ایرانی به کرات دیده می شود در کاشی کاری های مسجد و مدرسه آقابزرگ به صورت گلدان تصویر شده است.