انتخاب استان فارس به عنوان مقصد گردشگری می تواند بهترین انتخاب شما برای تفریح و گشت و گذار در طبیعت باشد. در استان فارس می توانید آثار تاریخی، جاذبه های طبیعی و مراکز فرهنگی زیادی را مشاهده کنید که باعث حضور گردشگران زیادی در این شهر شده است. دریاچه بختگان نی ریز به عنوان یکی از بهترین جاذبه های طبیعی این منطقه شناخته می شود که گونه های جانوری مختلفی را در خود جای داده است. در این مقاله از همیار تریپ با دریاچه بختگان نی ریز آشنا می شویم تا بازدید از این جاذبه تفریحی در سفر به استان فارس را از دست ندهید پس در ادامه با ما همراه باشید.
معرفی دریاچه بختگان نی ریز
دریاچه های بختگان و طشک دو فرونشست میانکوهی هستند که ارتفاع آنها از سطح دریای آزاد حدود ۱۵۵۸ متر است. دریاچه بختگان که در باختر نیریز قرار دارد و به صورت یک فروافتادگی کشیده به طول تقریبی ۷۰ تا ۱۰۰ کیلومتر است که روند شمال باختر – جنوب خاور دارد و سطح زیر پوشش آن حدود ۲۰۰۰ کیلومتر مربع است.
سواحل این دریاچه با رسوبات سفید رنگ تبخیری پوشیده شده اند ولی در سواحل نزدیک به سنگهای افیولیتی، رنگ تیره تر است. دریاچه طَشک با وسعت تقریبی ۸۰۰ کیلومترمربع در شمال باختری دریاچه بختگان و ۱۶۰ کیلومتری خاور شیراز قرار دارد. تنها راه ارتباطی این دو دریاچه، از طریق دلتای رودکُر است که بخشی از آن به دریاچه بختگان و بخش دیگر به دریاچه طشک میریزد.
تعدادی جزیره و شبه جزیرة کوچک و بزرگ از جنس رادیولاریت، سنگهای پلاژیک و آهک های سروک در این دو دریاچه وجود دارند که مهمترین آنها جزایر نرگس و گنبان (در دریاچه طشک) و جزیرة مناک در دریاچة بختگان است که مساحت آنها، تابع شرایط بارندگی سالانه است. بلندترین نقطة جزیرة گنبان ۱۷۳۴ متر از سطح دریا است که از سطح دریاچه حدود ۱۸۵ متر بلندتر است. دریاچه طشک ژرفایی کمتر از بختگان دارد و در فصول خشک، ارتباط آن با بختگان قطع میشود.
آب دریاچه بختگان نی ریز از کجا تامین می شود؟
تامین کننده اصلی آب این دو دریاچه، «رودکُر» است که از کوههای برآفتاب و موسی خانی، در ۵۰ کیلومتری جنوب باختری دهبید سرچشمه میگیرد و در شمال باختری مرودشت، پس از یکی شدن با رود شادکان (شادکام)، و عبور از دشت مرودشت به دریاچه ها میریزد. از طریق چشمه سارها که از سنگ آهکها و دولومیتهای پیرامون دریاچه سرچشمه می گیرند نیز مقدار قابل توجهی آب وارد دریاچه ها میشود.
به دلیل قرار گرفتن نی ریز در میان کوهستان های بلند این منطقه از رطوبت کمتری برخوردار است اما دریاچه بختگان نی ریز کمبود رطوبت این منطقه را جبران کرده و سبب رشد درختان و مزارع اطراف می شده است. خشک شدن بختگان این منطقه را با خطرات زیست محیطی گوناگونی روبرو کرده است.
دلایل اهمیت دریاچه بختگان نی ریز
دریاچه بختگان محلی مناسب برای پرندگان مهاجری است که از سیبری و روسیه خودشان را به نی ریز می رسانند. فلامینگو، مرغابی، غاز، درنا، کبوتر دریایی و چیلک تنها بخشی از پرندگان مهاجر بختگان را تشکیل می دهند.
خشک شدن این دریاچه شور سبب شده تا شوره زاری وسیع در منطقه پدیدار شود و باعث ایجاد گرد و غبار فراوان شود. این دریاچه در هنگام ترسالی، زیستگاه زمستانه پرندگان مهاجر از روسیه، دشت های سیبری و برخی از مناطق دیگر کشورمان است.
گونه های گیاهی و جانوری دریاچه بختگان نی ریز
در سال های پُر بارش انواع فلامینگو، درنا، کبوتر دریایی، آب‌چلیک، مرغابی و غاز در این منطقه فرود آمده و زمستان گذرانی می کنند. دریاچه بختگان نی ریز، همچنین در زمان ترسالی، باعث افزایش رطوبت هوا میشود و به علت بلند بودن ارتفاع کوههای پیرامون شهرستان نیریز، رطوبت حاصله در هوای همان منطقه باقی می ماند و موجب ثمردهی درختان انجیر، بادام، رز و زیتون در کوه‌ها شده که می‌توان به نوعی آن را آبیاری مصنوعی کوه‌ها نامید.
درناهای مهاجر اصلی ترین ساکنان فصلی بختگان بودند که با وجود خشک شدن دریاچه هنوز هم به تالاب بختگان نی ریز می آیند. وجود زمین های کشاورزی مناطق نزدیک دریاچه سبب شده تا درناهای مهاجر بتوانند با وجود کاهش محسوس سطح آب دریاچه غذای مورد نیاز خود را تامین کنند اما سایر پرندگان دیگر قادر به ادامه حیات در دریاچه نبوده و آن را ترک کردند.
دلایل خشک شدن بخش زیادی از دریاچه بختگان چیست؟
دریاچه بختگان در ۱۶۰ کیلومتری شیراز و در ۱۰ کیلومتری نی ریز واقع شده است. محل اتصال این دو دریاچه در میان کوه های پیچکان واقع شده و در تمام فصول سال دارای آب است. در سال های اخیر فعالیت هایی برای احیای این دریاچه صورت گرفته است. از سال ۱۳۵۱ خورشیدی با احداث سد دوزن، دیگر آبی از رودخانه کُر به دریاچه بختگان نی ریز نرسید. از آن پس، تنها راهی که بختگان را از آب‌های جاری برخوردار می‌کرد، سیلاب‌های گستره‌ی پیرامونش بود.
در سال ۱۳۷۴، با ساخت سد سیوند در تنگه بلاغی، راهِ همان سیلاب‌ها هم بسته شد و گلوی بختگان از تشنگی خشکید. همچنین در سال ۱۳۸۶ با ساخت سد ملاصدرا کمر به نابودی بختگان بسته شد. جالب است بدانید که در شمال باختری دریاچه‌ی بختگان، دریاچه‌ی دیگری به نام «طشک» جای دارد و همواره این دو دریاچه به هم پیوسته بوده‌اند. با ساخت سدها، آن پیوستگی از میان رفت و نه‌تنها بختگان، که طشک را هم دچار خشکی و شوری کرد.