اگر می خواهید یک سفر عالی را تجربه کنید، پیشنهاد می کنیم که به شیراز سفر کنید. جاذبه های تاریخی شیراز می تواند شما را به سفر مجدد به این شهر ترغیب کند. ارگ کریمخان یکی از دیدنی ترین جاذبه های گردشگری شیراز به شمار می رود که در سفر به شیراز حتما باید از آن دیدن کنید. در این مقاله از همیار تریپ به معرفی ارگ کریمخان شیراز می پردازیم پس در ادامه همراه ما باشید.
تاریخچه ارگ کریمخان شیراز
کریم خان پس از تکیه زدن بر تخت سلطنت، شیراز را به‌عنوان پایتخت پادشاهی‌اش برگزید و به مرور زمان سازه‌های متعددی را در آن بنا نهاد. وی طرح جالبی از ساخت‌وساز را در سر داشت؛ این طرح آمیزه‌ای از معماری خاص صفوی و یادمان‌های به‌جای‌مانده از تخت جمشید بود که چهره شیراز را دگرگون می‌کرد. ارگ کریم خان یکی از همین بناها بود که بین سال‌های ۱۱۴۵ تا ۱۱۴۶ خورشیدی ساخته شد تا محل استقرار حکومت باشد. کریم خان بهترین معماران آن دوران را به کار گماشت تا شاهکاری را برای او خلق کنند. مصالح این بنا از بهترین نوع و از داخل و خارج کشور تهیه شدند و ساخت بنا در کمترین زمان ممکن به پایان رسید.
تغییرات ارگ کریمخان شیراز
با از هم پاشیدن سلسله زندیه و روی کار آمدن قاجارها، این بنا به محل زندگی فرمانروایان محلی تبدیل شد. عبدالحسین میرزا فرمانفرما، شاهزاده قاجاری، در دوره حکمرانی‌اش بر فارس دستور داد تا مینیاتورهای نقاشی شده در این بنا را مرمت کنند و چهره این ارگ را سروسامان دهند. هر کدام از فرمانروایان، با اعمال سلیقه شخصی خود، دخل‌وتصرف‌هایی در بنا ایجاد کردند که از جمله آنها ایجاد عمارت‌هایی در حیاط بود که چهره نامناسبی به ارگ داد. آنها نقاشی‌های دوران زندیه را نیز پوشاندند و تزیینات دیگری را ایجاد کردند. برای انجام این‌کار سطح دیوار را با تیشه تراشیدند چرا که گچ به‌راحتی روی لایه‌های قبلی گچ قرار نمی‌گرفت.
دلیل ساخت ارگ کریم خان
ارگ کریمخانی یا زندان کریم خان از جاذبه‌های دیدنی شهر شعر و ادب است. این بنای باشکوه و زیبا را کریمخان زند معروف به وکیل الرعایا در در سال ۱۱۸۰ هجری قمری بنا کرد. وی بعد از به قدرت رسیدن و انتخاب شیراز برای مقر فرمانروایی خود، تصمیم گرفت به مانند میدان نقش جهان اصفهان، میدانی وسیع در شمال شیراز قدیم بسازد. این میدان در گذشته توپخانه نام داشت که در ضلع شمال آن دیوانخانه کریم خان، در ضلع شرقی میدان بازار وکیل و چندین کاروان‌سرا، در جنوب میدان حمام و مسجد وکیل، در جنوب غربی آن باغ و در غرب میدان ارگ و اندرونی قرار داشت.
معماری ارگ کریمخان شیراز
ارگ کریمخان به شیوه معماری درونگرا ساخته شده که این معماری اغلب در بناهای اصفهانی به کار می رفته است. معماری درونگرا به این معناست که در داخل بنای ارگ، تزئینات ظریف به کار رفته و فضای داخلی مجللی دارد؛ اما نمای بیرونی بسیار ساده و بی آرایشی را دارا می باشد. در زمان بازدید از ارگ کریم خان، ابتدا با درب ورودی این ارگ مواجه خواهید شد که درست در بالای آن، کاشی کاری های زیبایی با نقش نگار صحنه نبرد رستم و دیو به صورت هفت رنگ به چشم می خورد که قدمت این کاشی کاری ها متعلق به دوران قاجار می باشد.
چشم انداز ارگ کریمخان
ارگ کریم خان زند در جهت شمالی خود دارای یک حیاط خلوت می باشد که چند اتاق مجزا از دیگر اتاق های قسمت مسکونی، در این حیاط ایجاد وجود دارند. با خارج شدن و ورود به صحن ارگ، درست در مجاورت برج ها و چهار گوشه، حیاط را مشاهده خواهید کرد که درست در میان آن ها یک حوضچه نیز قرار دارد. به گفته ای این حیاط ها در گذشته کاربردی همچون آشپزخانه و یا سرویس دهی به ساکنین برج را داشته اند.
حمام جالب ارگ کریم خان
در قسمت جنوبی ارگ کریم خان زند یک حمام دیده می شود که مربوط به دوران زندیه بوده و در حال حاضر نیز برقرار و قابل بازدید می باشد. این حمام دارای طراحی های خاصی است که در زمان ورود با آنها مواجه خواهید شد. به عنوان مثال جذاب ترین بخش آن چهار ستون سنگی یکپارچه ای می باشد که در داخل گرمخانه قرار گرفته است. بر روی این ستون ها تزئینات زیبایی طراحی شده که این تزئینات جلوه ای خاص را به حمام ارگ می بخشد. کف حمام نیز با ایجاد گربه رو و فرایند های قرار گرفته همیشه گرم بوده است.
وضعیت ارگ کریمخان در حال حاضر
در سال ۱۳۵۰ مسئولیت این ارگ را برعهده اداره فرهنگ و هنر وقت گذاشتند و ارگ کریم خان تحویل دفتر فنی حفاظت آثار باستانی شد. امروزه نیز این بنای عظیم زیر نظر سازمان میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اداره می‌شود. هوشنگ اسفندیاری، سرپرست کارگاه مرمت ارگ کریم خان، پژوهشی را در رابطه با بنای ارگ کریم خان زند انجام داده و به نکاتی درباره معماری و توصیف محوطه و نقوش و تزئینات این بنا دست یافته است. امروزه قسمت‌هایی از این بنای ارزشمند توسط گروه‌های کارشناس مرمت احیا شده‌اند اما هنوز هم جای قسمت‌هایی از طرح‌ها و نقاشی‌ها و مقرنس‌های سقف‌ها در این اثر خالی است.