اگر می خواهید به بازدید از جاذبه های گردشگری خاص کشور بروید، پیشنهاد می کنیم که به تربت حیدریه سفر کنید. استان خراسان رضوی یکی از شهرهای توریستی ایران است ک ر ساله میلیون ها گردشگر به آن سفر می کنند. یکی از شهرهای دیدنی این استان، تربت حیدریه است که در آن جاذبه های گردشگری متعددی وجود دارد و آثار تاریخی جالبی را می توانید در آن مشاهده کنید. در این مقاله از همیار تریپ به معرفی کاروانسرای طبسی تربت حیدریه در استان خراسان رضوی می پردازیم پس در ادامه همراه ما باشید.
نگاهی به تربت حیدریه
تربت حیدریه در آستانه‌ی کویر قرار دارد. آب‌وهوای آن کم‌باران و اقلیم آن بیابانی است. در شمال و جنوب آن رشته‌کوه‌هایی قرار دارند که موجب تلطیف هوا می‌شوند. کوه ملکان با ارتفاعی بیش از ۳۰۰۰ متر، بلندترین قله تربت حیدریه است. در تربت رود دائمی جریان ندارد و آب شهر توسط قنات‌هایی که از عهد باستان به یادگار مانده تأمین می‌شود.
آدرس: تربت حیدریه، خیابان قائم، ضلع شرقی مزار قطب الدین حیدر
آشنایی با کاروانسرای طبسی تربت حیدریه
تربت حیدریه از شهرهای تاریخی استان خراسان رضوی است که پیشینه آن به دوران پیش از اسلام می‌رسد. گفته می‌شود که نام این شهر از نام عارف «قطب الدین حیدر» که از قرن نهم هجری به بعد بر منطقه‌ای که پیش از آن ولایت زاوه خوانده می‌شد، برگرفته شده است. تربت حیدریه را عموما با نام زعفران یا ابریشم نیز می‌شناسند؛ چراکه اولین قطب تولید زعفران در جهان و پایتخت ابریشم در ایران است.
از آنجا که این شهر در مسیر مشهد قرار گرفته است، سالانه گردشگران بسیاری به آن سفر می‌کنند. تربت حیدریه علاوه بر زعفران و ابریشم، با توجه به موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی‌اش، آثار و دیدنی های طبیعی و تاریخی بسیاری دارد. با ما همراه باشید تا با دیدنی های این شهر تاریخی بیشتر آشنا شوید.
ویژگی های جالب کاروانسرای طبسی
کاروانسرای طبسی که با نام حاج محمد ابراهیم طبسی نیز شناخته می‌شود، یکی از جاهای دیدنی تربت حیدریه است و در استان خراسان رضوی قرار دارد. این کاروانسرا که به آن رباط گفته می‌شود از ساختمان هایی است که جنب مزار قطب الدین حیدر ساخته شده است. این اثر تاریخی در ۱۹ اسفند ۱۳۸۰با شماره ۴۸۰۲ ثبت آثار ملی شد. کاروانسرای طبسی همه ایام هفته و از ساعت ۸ صبح لغایت ۶ عصر برای علاقه مندان و بازدیدکنندگان دایر می باشد. اما از آن جا که بنا در بخش خارجی شهر واقع گردیده بهتر است برای دیدر از این سرای ارزشمند در ساعات روشن روز اقدام نمایید، تا برای رفت و آمد به تاریکی هوا برخورد نکنید.
تاریخچه کاروانسرای طبسی
کاروانسرای طبسی در دوران قاجاریه و طی برخی نسخ نگاشته شده توسط شخصی به نام حاج محمد ابراهیم طبسی، تاسیس گردیده و در تاریخ ۱۹ اسفندماه سال ۱۳۸۰ در فهرست اداره میراث فرهنگی به ثبت ملی رسیده است. این کاروانسرا در جوار مزار قطب الدین حیدر از مشاهیر و عرفای اواخر قرن ۶ هجری و موسس طریقت حیدریه است. تربت حیدریه در گذشته به نام زاوه شناخته می شده و بعد ها با پیدایش فرقه حیدریه و دفن قطب الدین حیدر در آن اقلیم به تریت حیدری معروف گردید. وجود مسجد و مزار در کنار کاروانسرا طبسی حکایت از اهمیت و رونق بالای آن در گذشته دارد.
معماری دیدنی کاروانسرای طبسی
در ساخت کاروانسراها مواردی همچون؛ دوره تاریخی، شرایط اقلیمی، مصالح به کار رفته، شیوه معماری، موقعیت جغرافیایی و سطح زندگی مردم موثر بوده و هر کدام از موارد ذکر شده می توانستند، نوع کاربری کاروانسراها را تعیین نمایند. این نوع بناها معمولا بر اساس طراحی مشابه تاسیس گردیده و بخش های مشتمل بر غرفه یا اتاق، حیاط، اصطبل یا طویله، ایوان، هشتی، اخیه، انبار، و در بخش های الحاقی مدارس و مسجد، حسینیه و مزار هستند. کاروانسرا به شیوه دو ایوانی و به شکل مربع ساخته شده، و ایوان ها در دو سوی مدخل و مقابل حجره ها قرار گرفته اند.
بنا در قسمت شرقی مزار قطب الدین و در خیابان قائم است. داخل حیاط حوض بزرگی با شکلی ساده و بدون هیچگونه تزئینی تعبیه شده و گویا برای تامین آب کاروانسرا به کار می رفته است. حوض در قسمت شرقی به آب انبار متصل بوده، که با جریان داشتن آب از فساد آن جلوگیری می کرده است. حجره ها با طاق های کوچک و بزرگ که به صورت یکی در میان ساخته شده نمایی زیبا را به نمایش می گذارد، استفاده از گنبد بر فراز کاروانسرا و بخشی از غرفه ها فضایی شبیه به حسینیه را بوجود آورده که با مسجد هم جوارش متقارن است.
دلایل ایجاد تغییر در معماری کاروانسرای طبسی چیست؟
کاروانسرای طبسی در قسمت خروجی شهر قرار دارد و نشان دهنده رفت و آمد بسیار زیاد مسافران در این مسیر بوده که این تعاملات، فرهنگ های مختلف را با هم ادغام می کرده است. این بناها با توجه به وضعیت اقتصادی و مذهبی ادوار گوناگون با اشکال متفاوتی ساخته می شدند، که معمولا در دوره های بعد مورد تغییر قرار می گرفته اند. در برخی دوره ها برای رونق بخشیدن به امور مالی کاروانسرا، به بعضی مسافران که همواره در مسیر مشغول عبور و مرور بودند، اسب، قاطر یا شتر اجاره می دادند، که حیوانات تازه نفس سرعت حرکت کاروان را بیشتر می کرده اند.