سفر به استان یزد می تواند یکی از بهترین سفرهای شما را رقم بزند. جاذبه های گردشگری بسیاری در شهر یزد وجود دارد که گردشگران در سفر به این شهر می توانند از آنها بازدید کنند. نمونه ای از آثار تاریخی شهر یزد، خانه تاریخی لاری هاست که مورد استقبال گردشگران واقع شده است. در این مقاله از همیار تریپ به معرفی خانه تاریخی لاری ها در یزد می پردازیم پس در ادامه همراه ما باشید.
آشنایی با خانه لاریها در یزد
در قرن هجدهم میلادی، مهاجرانی از شهر لار استان فارس به قصد تجارت به یزد مهاجرت کردند. آنها مدت ها در این شهر سکونت داشتند. در اواسط دوره قاجار و در سال ۱۸۶۹ میلادی یکی از این بستگان این مهاجران به نام حاج محمد ابراهیم لاری اقدام به ساخت خانه ای نمود. این بنا به نام خانه لاری های یزد شهرت یافت.
ابراهیم لاری تا اواخر حکومت پهلوی اول در این خانه سکونت داشت. سپس، با موروثی شدن آن و به دلیل مشکلات ناشی از انحصار وراثت، خانه مزبور به مدت ۵۰ سال متروکه ماند. در طی این سال ها، این بنا مدتی به عنوان خانقاه دراویش مورد استفاده قرار می گرفت. پس از انقلاب ۱۳۵۷ و در سال ۱۳۶۳ خورشیدی، سازمان میراث فرهنگی یزد تملک این خانه را به دست گرفت و اقدام به مرمت و بازسازی آن نمود. امروزه، بخشی از این بنا به عنوان موزه اسناد و بخشی دیگر به عنوان اداره میراث فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرد.
ویژگی های خانه تاریخی لاری ها در یزد
خانه‌ای را در یزد نمی‌توان یافت که حفظ حریم خانواده، اصل مهم و ضروری در ساخت آن نبوده نباشد؛ به طوری که در تمام آنها نظر انداختن به داخل خانه بدون اجازه صاحب آن کاملا غیر ممکن است. این اصل در خانه لاریها هم دیده می‌شود و هیچ غریبه‌ای نمی‌تواند بدون اذن صاحب‌خانه به حریم خانه راه پیدا کند.
در تمام خانه‌های قدیمی یزد همبستگی و در هم تنیدگی در فضاهای بین دو ملکِ متفاوت و متمایز دیده می‌شود اما نوع ساخت خانه‌ها به گونه‌ای است که خدشه‌ای به حرمت و حریم اهالی خانه وارد نکند و آسودگی و آرامش را برای اعضای خانواده به ارمغان آورد. مهمان‌خانه، هشتی، دالان و دیوارهای بلند و نحوه قرارگیری فضاها در کنار یکدیگر این امر را به اثبات می‌رساند.
چشم انداز معماری خانه لاری ها در یزد
پیش از این گفتیم که خانه لاری ها ۳ حیاط دارد. حیاط بزرگتر، حیاط اصلی و دارای اهمیت بسیاری است و حیاط دوم و سوم در درجات بعدی وسعت و اهمیت قرار می گیرند. در محل ارتباط دو حیاط اول، فضایی به نام هشتی برای انتظار و کسب اجازه مهمان برای ورود قرار گرفته و از دسترسی برابر به هر دو حیاط برخوردار است. برخی از فضاها همچون اصطبل، مطبخ و انبار که دائما با بیرون در ارتباطند نیز با درب جداگانه، مستقیما به بیرون عمارت مرتبط می شوند.
به هنگام ورود به این خانه با کوبه های متفاوتی که بر روی در قرار دارد برمی خوریم که برای زنان و مردان به صورت مجزا طراحی شده و صدای خاص خود را ایجاد می کند تا اهالی از محرم یا نامحرم بودن مهمان مطلع شوند. ساخت بادگیر و وجود بیشترین سایه و فضای خنک در تابستان‌ها یکی از ویژگی‌های مهم معماری شهرهای کویری و به ویژه یزد است که در خانه لاریها نیز مشاهده می‌شود. بادگیر این خانه در کنار ایوان قد برافراشته و به خوبی نقش یک تهویه مطبوع را داشته است. به کارگیری مصالح و سَبک معماری مناسب با اقلیم خاص شهر یزد مانند استفاده از خشت، گل، آجر، کاه، گچ و ساروج در سازه بنا و دَم‌گیری گچی، نماسازی و به کارگیری تزیینات ویژه کاملا در ساختمان خانه مشهود است.
تزئینات خانه تاریخی لاری ها در یزد
در خانه‌های اعیانی وجود فضایی هنری با تزیینات آیینه‌کاری و گچبری امری عادی به شمار می‌آید و این زیبایی‌ها در خانه لاریها هم دیده می‌شود. تاب‌بندی و سیم گل کاری (کاربندی بالای درگاه‌ها)، ایجاد ستون‌ها و سرستون‌های رفیع در تالار و از همه بارزتر گره چینی در اتاق‌ها با شیشه‌های رنگی تزیینات چشم‌نوازی است که این بنا را تماشایی کرده‌اند. خانه‌های قدیمی یزد و از جمله خانه لاریها معمولاً با توجه به ضرورتهای شغلی و تمکّن صاحب خانه از دو قسمت تشکیل می شد که هر یک از قسمتها عملکرد خاص خود را داشته ، اندرونی به عنوان مأوا و مسکن محارم و قسمت بیرونی به مکان اسکان و پذیرائی مهمانان اختصاص داشته است.
معماری داخلی خانه لاری های یزد
معمولاً قسمت اندرونی از نظر مساحت ، عمده سطح بنا را تشکیل می‌دهد که حیاط در مرکز و قسمتهای اعیانی نشین بصورت چهار فصل در پیرامون حیاط شکل گرفته است. از قسمت شمالی به عنوان زمستانه و از قسمت جنوبی به عنوان تابستانه استفاده می‌گردد که قسمت اخیر شامل تالار و بادگیر می‌باشد از ضلع شرقی که شامل اتاق آئینه، مطبخ، سرداب، و سایر فضاهای موجود در این ضلع به عنوان پائیزه و از ضلع غربی به عنوان بهار خواب استفاده می‌شود. در خانه اعیان معمولاً برای تفنّن، فضایی هنری ایجاد می‌کردند که تزئینات این فضا به وسیله آینه کاری یا گچبری انجام می‌گرفته است که در این خانه نیز قابل شهود است. امروزه بخش اندرونی قابلیت بازدید دارد.