مجرای روده با رکتوم به پایان می‌رسد که آخرین قسمت آن بخشی به طول حدود 1/2 اینچ است و به عنوان کانال مقعدی شناخته می‌شود. چندین مشکل رایج از جمله هموروئید و شقاق وجود دارد که می‌تواند در ناحیه رکتوم تا مقعد ایجاد شود. در حالی که تقریباً همه در مورد هموروئید شنیده اند، سایر بیماری‌ها چندان شناخته شده نیستند.
شقاق چیست؟
اکثر مردم پارگی یا شکاف گوشه دهان را تجربه کرده‌اند که می‌تواند در هوای سرد یا هنگام خمیازه کشیدن رخ دهد. به طور مشابه، شقاق مقعدی هم یک پارگی کوچک همراه با سوزش در بافت مخاطی دیواره مقعد است که ممکن است تا بیرون هم امتداد یابد. مبتلایان به این بیماری علائم دردناک آن را به عنوان احساسی مانند عبور شیشه شکسته از مقعد توصیف می‌کنند.
شقاق یا فیشر مقعد می‌تواند در حین و بلافاصله پس از اجابت مزاج بسیار دردناک باشد. علت این است که مقعد و کانال مقعد با ماهیچه‌ها و اعصاب احاطه شده‌اند تا عبور مدفوع را کنترل کنند و در مواقع دیگر مقعد را محکم بسته نگه دارند.
مراقبت و درمان در خانه
اگر پزشک کرم یا پماد برای شما تجویز کرده است، آن را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید. اگر فکر می‌کنید با داروی خود مشکل دارید با پزشک خود تماس بگیرید تا جزئیات بیشتری در مورد داروهایی که تجویز شده توسط پزشک دریافت کنید.
- 3 بار در روز و بعد از اجابت مزاج در 8 تا 10 سانتی متر آب گرم (حمام سیتز) بنشینید. آب گرم به بهبود ناحیه کمک می‌کند و ناراحتی را کاهش می‌دهد. از قرار دادن صابون، نمک و شامپو در آب خودداری کنید.
- جلوگیری از یبوست یکی از نکات مهم برای درمان این عارضه است. میوه‌ها، سبزیجات، لوبیاها و غلات کامل را هر روز در رژیم غذایی خود بگنجانید زیرا این غذاها سرشار از فیبر هستند.
- مقدار زیادی مایعات بنوشید.
- هر روز کمی ورزش کنید. به آرامی و حداقل 2 و نیم ساعت ورزش متوسط تا شدید در هفته انجام دهید.
- در صورت نیاز هر روز یک مکمل فیبر مصرف کنید. تمام دستورالعمل‌های روی برچسب را بخوانید و دنبال کنید.
- زمانی که نیاز دارید بلافاصله از توالت استفاده کنید با هر روز زمان مشخصی را برای اجابت مزاج در نظر بگیرید.
- هنگام دفع مدفوع بیش از حد زور نزنید و بیشتر از 10 دقیقه روی توالت نشینید.
- پزشک شما ممکن است یک ملین بدون نسخه توصیه کند. تمام دستورالعمل های روی برچسب را بخوانید و دنبال کنید و از این داروها به مدت طولانی استفاده نکنید.
- بدون مشورت با پزشک خود از پمادها یا کرم‌های بدون نسخه استفاده نکنید.
- برای تمیز کردن بعد از اجابت مزاج به جای دستمال توالت از دستمال مرطوب نوزاد یا پدهای دارویی استفاده کنید. این محصولات باعث تحریک مقعد نمی‌شوند.
درمان شقاق با لیزر و جراحی
بیش از نیمی از شقاق‌ها به تنهایی یا با درمان غیر جراحی بهبود می‌یابند. اما در صورتی که شقاق بعد از 6 هفته بهبود پیدا نکرد، باید از روش‌های پزشکی مثل جراحی و لیزر کمک بگیرید.
برای جلوگیری از اتلاف وقت و سخت شدن روند درمان شقاق مزمن بهتر است از همان ابتدا به سراغ یکی از روش‌های جراحی یا لیزر شقاق بروید.
درمان شقاق مقعدی با لیزر
درمان شقاق با لیزر یکی از روش‌های نوین و کم تهاجمی درمان می‌باشد که امروزه تقریبا جایگزین جراحی شقاق به روش‌های قدیمی و پرخطر شده است. بی شک همه بیماران از اتاق عمل و تیغ جراحی واهمه دارند و ترجیح می‌دهند روش های آسان‌تری را برای درمان بیماری خود انتخاب کنند.
روش لیزر درمانی در مقایسه با عمل شقاق دارای مزایای بسیاری است که برای درمان شقاق مزمن و حاد می‌توان از آن استفاده کرد و همین امر موجب استقبال بیماران و حتی پزشکان از این روش شده است. برخی از مزایای لیزر شقاق شامل موارد زیر می‌باشد:
- این روش یک درمان سرپایی و بدون بیهوشی است
- در یک جلسه و توسط پزشک متخصص در کلینیک انجام می شود
- انجام لیزر بدون درد و خونریزی و بدون نیاز به پانسمان می‌باشد
- بیمار بعد از لیزر می‌تواند به زندگی عادی خود بازگردد و نیاز به بستری شدن ندارد
- لیزر بدون هیچگونه عوارضی می‌باشد
- به عنوان درمان قطعی شقاق یا فیشر شناخته می‌شود و احتمال عود مجدد بیماری در آن نزدیک به صفر است
بیش از 90 درصد بیمارانی که برای شقاق نیاز به جراحی دارند مشکل دیگری ندارند. بیماران می‌توانند با حفظ فیبر کافی در رژیم غذایی از بازگشت شقاق جلوگیری کنند. این کار از یبوست که علت بیشتر شقاق است جلوگیری می‌کند.
برای اطلاعات بیشتر درمورد درمان شقاق با لیزر و مزایا و عوارض آن کلیک کنید.
جراحی شقاق
همچنین چندین روش برای عمل جراحی شقاق وجود دارد که شامل موارد زیر است و با توجه به نظر پزشک و شرایط بیماری، بهترین گزینه انتخاب می‌شود:
- اسفنکتروتومی باز و بسته
- فیشرکتومی
- فلپ پیشرفته
علائم فیشر
علائم شقاق مقعدی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد تیز، گزنده یا سوزش در هنگام اجابت مزاج. درد ناشی از شقاق ممکن است بسیار شدید باشد. ممکن است کوتاه باشد یا چند ساعت بعد از اجابت مزاج ادامه یابد.
- خارش
- خونریزی که ممکن است لکه کوچکی از خون قرمز روشن روی دستمال توالت یا چند قطره در کاسه توالت مشاهده کنید. خون حاصل از یک شکاف از مدفوع جدا است. (مدفوع بسیار تیره و قیری رنگ یا خون قرمز تیره مخلوط با مدفوع ممکن است نشانه مشکل جدی تری باشد) اگر خونریزی همراه با اجابت مزاج داشتید به پزشک خود اطلاع دهید.
- گاهی اوقات شقاق مقعدی ممکن است یک زخم بدون درد باشد که خوب نمی‌شود. ممکن است هر از گاهی خونریزی کند اما علائم دیگری ایجاد نمی‌کند.
عواملی که باعث فیشر می‌شود
شقاق مقعدی در اثر آسیب یا ضربه به کانال مقعد ایجاد می‌شود و آسیب زمانی می‌افتد که:
- شما یبوست دارید و سعی می‌کنید مدفوع را با زور دفع کنید.
- اسهال مکرر دارید.
- در دوره بارداری یا بعد از زایمان هستید
- رابطه مقعدی داشتید
- کم تحرک هستید
- اضافه وزن دارید
- در طول روز زیاد می‌شینید
در برخی موارد، شقاق ممکن است به دلیل برخی از مشکلات سلامتی مانند بیماری کرون ایجاد شود. بسیاری از متخصصان بر این باورند که تنش اضافی در دو حلقه عضلانی (اسفنکترها) که مقعد را کنترل می‌کنند، ممکن است علت ایجاد شقاق باشد.
شقاق مقعدی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک می‌تواند شقاق مقعد را بر اساس علائم و معاینه فیزیکی تشخیص دهد. فیشرها اغلب در قسمت خلفی وسط مقعد قرار دارند. معاینه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معاینه فیزیکی: بررسی شکاف با جدا کردن آرام باسن
- معاینه دیجیتال رکتوم: که پزشک طی آن انگشت دستکش دار را وارد کانال مقعدی می‌کند.
- آنوسکوپی: این شامل استفاده از یک دوربین کوتاه و روشن برای نگاه کردن به کانال مقعد است.
پزشک ممکن است قبل از انجام معاینه رکتوم یا آنوسکوپی صبر کند تا شقاق شروع به بهبودی کند. اگر نیاز به معاینه فوری باشد، می‌توان از دارو برای بی حس کردن ناحیه استفاده کرد.
در طول معاینه، پزشک همچنین می‌تواند دریابد که آیا عامل زمینه‌ای دیگری ممکن است باعث ایجاد شقاق شده باشد یا خیر. داشتن چندین شقاق یا داشتن یک یا چند شقاق در ناحیه‌ای از مقعد که معمولاً در آن شقاق رخ نمی‌دهد، می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد، مانند بیماری التهابی روده یا سیستم ایمنی ضعیف.
منبع خارجی:
https://ada.com/conditions/anal-fissure/