در لیست خاص ترین شهرهای ایران برای انجام سفرهای تفریحی، نام خراسان جنوبی دیده می شود. خراسان جنوبی یکی از جذاب ترین شهرهای ایران است که بازدید از جاذبه های گردشگری آن را به هیچ وجه نباید از دست بدهید. مسجد جامع تون یکی از بهترین جاذبه های گردشگری خراسان جنوبی محسوب می شود که در این مطلب از همیار تریپ به معرفی آن می پردازیم پس در ادامه همراه ما باشید.
آشنایی با مسجد جامع تون خراسان جنوبی
مسجد جامع تون ، که امروزه بیشتر مسجد جامع قدیم نامیده می شود ، از جمله نقاط دیدنی شهر فردوس می باشد که در محوطه باستانی تون در جنوب غربی این شهر قرار دارد. مسجد جامع تون متعلق به دوره سلجوقیان بوده است و نخستین باری که از آن در کتب تاریخی یاد شده، در احسن التقاسم مقدسی متعلق به نیمه دوم سده چهارم هجری است. مسجدی که امروزه به یادگار مانده ، از مساجد دو ایوانی سبک خراسانی است که ایوان شرقی و پایاب مسجد در زلزله ای مهیب در اوایل دوره صفویه فرو ریخته و به جز ایوان قبله و گنبد خانه های طرفین آن ، سه ضلع دیگر در دوره صفوی با کمی عقب نشینی از هر ضلع ، مجدداً بازسازی شده اند.
تاریخچه مسجد جامع تون
اگر چه علامه دهخدا در لغت‌نامه واژه تون را خرقه، روده، رَحِم، جثۀ آدمی و گلخن معنی کرده، اما به نظر می‌رسد که وجه تسمیه تون بیشتر به «بافندگی» مرتبط باشد، زیرا در نواحی جنوب خراسان (قهستان) به کارگاه بافندگی «تون» می‌گویند و برخی نویسندگان شهر تون را به جهت فراوانی گارگاه‌های بافندگیش پر آوازه دیده‌اند از جمله «ناصرخسرو» در سفرنامه‌اش این گونه نوشته است «شهر تون شهر بزرگی بوده است … و گفتند در این شهر چهارصد کارگاه بوده است که زیلو بافتندی» و «مقدسی» نیز نوشته است که بیشتر اهالی آن شهر بافندگانند.
معماری دیدنی مسجد جامع تون
معماری و تزئینات آجر نمای ایوان غربی این بنا مربوط به قرن پنجم و ششم هجری قمری و دوره سلجوقی است و در جبهه شرقی آن ، در اوایل دوره قاجار شبستانی به نام شبستان آخوند ملا اکبر احداث شده است . این شبستان دارای صد ستون قطور بوده که در زمین‌لرزه سال ۱۳۴۷به کلی تخریب شد . این مسجد با شماره ۱۲۲۲ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. ایوان این مسجد ۱۶ متر ارتفاع دارد و پوشش آن طاق و تویزه است که ویژگی سبک معماری خراسانی است. آجر نمای تزئینی این ایوان ، تکرار یک شکل هندسی در قالب های ۶۰ در ۶۰ سانتی متر است.
ویژگیهای جالب مسجد جامع تون
مسجد جامع تون، که امروزه بیشتر مسجد جامع قدیم نامیده می شود، از نقاط دیدنی شهر فردوس است که در محوطهٔ باستانی تون در جنوب غربی این شهر قرار دارد. مسجد جامع تون از نظر معماری و تزئینات کم نظیر است و دارای تزئینات آجری است. این بنا در دوره های قبل دارای ستون هایی بسیار قطور بوده است. مسجد جامع تون متعلق به دوره سلجوقیان است و نخستین باری که از آن در کتب تاریخی یاد شده، در احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم مقدسی متعلق به نیمهٔ دوم قرن چهارم هجری است. این مسجد با شمارهٔ ۱۲۲۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره قلعه تاریخی فورگ در بیرجند
چشم انداز مسجد جامع تون
ایوان این مسجد ۱۶ متر ارتفاع دارد و پوشش آن طاق و تویزه است که از ویژگیهای سبک معماری خراسانی است. آجر نمای تزئینی این ایوان، تکرار یک شکل هندسی در قالب های ۶۰ در ۶۰ سانتیمتر است. در فضاهای خالی این نمای آجری، قطعات کاشی جای داشته که امروزه به جز ۳ یا ۴ قطعه (آن هم به طور نامنظم)، هیچ اثری از کاشی ها دیده نمی شود. در نمای پوشش داخلی ایوان، آثاری از نقاشی بر روی گچ مشاهده میگردد. در فضا های خالی نمای آجری ، قطعات کاشی جای داشته که امروزه به جز ۳ یا ۴ قطعه آن هم به طور غیر منظم ، هیچ نشانی از کاشی ها دیده نمی شود.
بخش زمستانی مسجد تاریخی تون
در قسمتی دیگر از این مسجد بخش زمستانی آن قابل مشاهده است که شبستان بزرگ با ستون هایی به قطر دو متر است؛ صد ستون، سقف سنگین گلی این شبستان را نگه داشته اند. برای استفاده از نور، سنگ های مرمر شفافی که مانند شیشه نور را به داخل بنا می تابانند، بین ستون ها در سقف شبستان نصب شده اند. این نوع معماری، فقط مختص این مسجد است.