اگر به دنبال بازدید از جاذبه های گردشگری خاص ایران هستید، پیشنهاد می کنیم که به بیرجند سفر کنید. بیرجند یکی از زیباترین شهرهای ایران است که بازدید از جاذبه های توریستی آن می تواند تا مدت ها در خاطر شما باقی بماند. باغ اکبریه خراسان جنوبی یکی از برترین جاذبه های گردشگری بیرجند به شمار می رود که در این مطلب از همیار تریپ به معرفی آن می پردازیم پس در ادامه همراه ما باشید.
تاریخچه باغ اکبریه بیرجند
با گسترش بیرجند، ارگ بهارستان مقبولیتش را در نزد حاکمان منطقه از دست داد؛ چرا که با رشد محلات و این ارگ در کنار محل زندگی عموم مردم قرار گرفت و باعث مواجه شدند حاکمان با دو مشکل بزرگ شد، اول این که حراست و حفاظت از آن مجموعه سخت تر از گذشته انجام می شد و دیگر اینکه بر خلاف میل حاکمان، روابط و رفت و آمدهای آنان کاملا توسط مردم قابل مشاهده بود. این مسائل موجب شد تا در اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه، علی اکبر خان خزیمه، دستور احداث بنایی باشکوه باغ اکبریه را در مجاورت قنات و دامنه کوه باقران به دهد.
ساخت باغ اکبریه در بیرجند
ساخت آن از اواخر دوران زندیه آغاز شد و تا اوایل دوران قاجاریه (۱۳۰۰ تا ۱۳۶۴ هجری قمری) ادامه یافت. این عمارت در انتهای شرقی باغ قرار دارد و شامل دو طبقه می باشد. طبقه همکف که دارای دو دالان و راهرو نسبتا طویل است و ارتباط میان سه بخش مهم مجموعه، یعنی باغ اصلی، باغ جنوبی و اصطبل را برقرار می کند. پس از آن شوکت الملک ساختمان تشریفات را در باغ احداث کرد. آن ها از این باغ به عنوان محلی برای سکونت، پذیرایی و انجام امور دیوانی استفاده می کردند به طوری که در لهجه محلی به کلاته سرکار امیر (به معنای قلعه امیر شهر) شهرت یافته بود. به گفته علم آن ها چندین بار از رضاشاه و پسرش در این مجموعه پذیرایی کردند.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره قلعه تاریخی فورگ در بیرجند
معماری دیدنی باغ اکبریه بیرجند
مساحت این باغ به ۴۵ هزار متر مربع می‌رسد و شامل یک تالار آینه، گنبد کلاه فرنگی، تزیینات مغناطیسی لانه زنبوری و طرح رسمی است. پنجره های ارسی باشکوه، گچ بری های زیبا و درختان بلند بلوط در دو طرف ورودی هر بیننده ای را متحیر می کند. در هر دو طرف خیابان اصلی درختان بلند کاج وجود دارد که بر زیبایی هر چه بیشتر این باغ افزوده است. وجود یک حیاط پشتی در قسمت جنوبی باغ یکی از اصلی ترین ویژگی های باغ اکبریه است. این حیاط دارای شاه نشینی به شکل مستطیل است که مانند این شاه نشین را در مقیاس بزرگتر می توان در پارک ائل گلی تبریز و باغ فرح آباد اصفهان دید. همچنین استخر بزرگ مربعی شکل موجود در باغ، فضای عمده ای از باغ را به خود اختصاص داده است.
دلایل قرار گرفتن باغ اکبریه در فهرست میراث جهانی
به دلایل زیادی باغ اکبریه در فهرست میراث جهانی قرار گرفته است. از جمله این موارد می توان به شیب دار بودن باغ، خطوط مستقیم مورد استفاده در طراحی باغ، قرار گرفتن ساختمان در بالاترین قسمت باغ و بسیاری از درختان انار، توت و درختان خرما اشاره کرد.
آثار مختلف موجود در مجموعه باغ اکبریه
در موزه حیات وحش این مجموعه، نمونه‌های شاخص، کمیاب و نادری از پوشش جانوری منطقه جنوب خراسان به ویژه شهرستان بیرجند، به معرض نمایش گذاشته شده است و کمیاب‌ترین گونه‌های پرندگان جنوب خراسان در این مجموعه قرار گرفته‌اند. همچنین در موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی باغ اکبریه که در طبقه همکف واقع شده است، بخشی از معیشت، آداب و رسوم، مشاغل و حرفه منطقه جنوب خراسان به نمایش گذاشته شده است. بخش احداث شده در اوایل دوره قاجار، به‌عنوان کتابخانه و دانشکده هنر دانشگاه بیرجند فعال است. از بخش مرکزی که در دوره قاجار احداث شده به عنوان موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی استفاده می‌شود.
وضعیت باغ اکبریه در حال حاضر
امروزه از بخش های مختلف مجموعه به عنوان کتابخانه، موزه باستان شناسی و مردم شناسی، چایخانه سنتی و همچنین دانشکده هنر در بیرجند استفاده می شود. طبیعت زیبا و بی نظیر این باغ برای سپری کردن لحظاتی به یاد ماندنی زبانزد خاص و عام بوده و آرامشی وصف نشدنی را به ارمغان می آورد. درختان موجود در این باغ شامل کاج، انار و توت استو گوشههایی از باغ گل‌های تاج خروس به چشم میخورد. از جبهه جنوبی این باغ ورودی به روستای اکبریه تعبیه شده است. هم اکنون بخش‌های مختلف این باغ و عمارت مورد استفاده اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان خراسان جنوبی است.