گلستان یکی از بهترین شهرهای ایران است که می توانید آن را به عنوان مقصد گردشگری انتخاب کنید. آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی گلستان می تواند کاری کند تا بارها و بارها به این شهر سفر کنید. گنبد قابوس گلستان یکی از بهترین مناطق گلستان است که بازدید از جاذبه های گردشگری آن می تواند خاطره انگیز باشد. در این مقاله از همیار تریپ به معرفی گنبد قابوس گلستان می پردازیم پس در ادامه همراه ما باشید.
آشنایی با گنبد قابوس گلستان
در کنار باغ ملی شهر گنبدکاووس که سربازخانه قابوس وشمگیر بود، بر روی تپه مصنوعی به ارتفاع ۱۵ متر از زمین‌های اطراف، برجی است بسیار زیبا و باشکوه که هر بیننده محو تماشای آن میشود. این برج که مقبره قابوس پسر وشمگیر شمس‌المعالی است و به سرپرستی خود او بنا شده است، از سطح تپه ۵۰ متر ارتفاع دارد که ۳۲ متر آن از پای برج تا قاعده بالای هرم ناقص است و از آغاز مخروط تا نوک آن ۱۸ متر است. آجرهایی که در آن برج بکار رفته از خاک گلشن است که خاک ساروجی است و این خاک را در زمان ساخت برج با اسب از دامنه کوه مینودشت آوردند.
این بنا در سال ۳۹۷ قمری ساخته شده و معماران زبردست و کارگران برای ساختن این برج ده‌ضلعی پنج سال کار کردند. روزنه کوچکی در سقف بنا و رو به شرق ساخته شده که به نظر می‌رسد بازگذاشتن روزنه و به‌خصوص زینت دادن به آن بی‌ارتباط با عادات چندین هزار ساله چادرنشینان نباشد که همیشه منفذ چادرهایشان را رو به آفتاب قرار می‌دادند تا نخستین پرتو آفتاب در هر بامداد به پیکر قابوس بتابد.
تاریخچه برج گنبد قابوس گلستان
قدمت شش هزار ساله گنبد کاووس، مربوط به سرزمین مادری اش، جرجان باستانی است. بقایای این شهر، که در کنار گنبد کاووس قرار گرفته است، سندی بر شهرنشینی اجداد مردمِ این منطقه است. از زمان هخامنشیان تا کنون، این شهر با نامهای وَرْکانْ یا وَرْکانه، هیرکانی یا هیرکانیا، جرجان یا گرگان نامیده شده است؛ و در نهایت در اواسط حکومت رضاشاه، در کنار خرابه‌های گرگان قدیم، شهری امروزی و مُدرن، که برای یکجانشینی ایلِ ترکمن ساخته شده بود،با نام گنبدکاووس بهره‌برداری شد.
سازه گنبد قابوس که به اسم «میل گنبد» هم شناخته میشود، بلندترین برج تمام آجریِ جهان، و جزو بناهای تاریخی قرن چهارم هجری است. به طور کلّی میل، به بناهایی گفته میشُد که با ظاهری ساده و بدون تزئیناتی خاص، به عنوان نشانه ی بافت شهری در مسیر کاروان‌ها ساخته میشُد، و شب‌ها با روشن کردن آتش در قسمت فوقانی آن، مسافران را راهنمایی می کردند. میل‌ها با اینکه از زمان ساسانیان در ایران رواج پیدا کردند، امّا ساختشان در قرون چهارم تا ششم هجری بیشترین رونق را یافت. برج گنبد قابوس یا کاووس یا میل گنبد نیز با استناد به کتیبه ی حکّاکی شده‌ی دور بنا، که به خطِّ کوفی نگاشته شده، در زمان پادشاهی عنصرالمعالی، کی‌کاووس بن اسکندر بن قابوس بن وُشمگیر بن زیار، از پادشاهان آل زیار در سال ۳۷۵ هجری ساخته شد، و پس از مرگش به مقبرهی او بدل شد. این برج آجری نام خود را از مدفونش گرفته است.
بیشتر بخوانید: آشنایی با زیباترین جاذبه های گردشگری آزادشهر گلستان
چشم انداز برج گنبد قابوس
بنای ارزشمند گنبد قابوس دو بخش کلی دارد، پی یا بدنه‌ی بنا و گنبد مخروطی‌شکلش. جنس پی این سازه مانند خود گنبد، آجری است و ۱۵ متر اولیه را تشکیل می‌دهد. در داخل این پی، فضایی گرد، مانند یک سرداب وجود دارد که در گذشته تا ارتفاع زیادی، آجر در آن کار شده بود، اما افراد سودجو برای یافتن گنج درون آن، آن را کنده‌اند و در حال حاضر کف اصلی سرداب از میان رفته است. اما خود بنای اصلی برجی با ارتفاع ۵۳ متر، از پایین به بالا مانند یک مخروط است که از قطر آن کم میشود. قطر سازه در پایین، ۱۷ متر و در بالاترین حد خود به ۷/۹ متر می‌رسد.
بر روی بدنه‌ی بیرونی بنا ۱۶ دندانه‌ی ۹۰ درجه از جنس آجر ساخته شده است که فاصله‌ی یکسانی از هم دارند. قسمت استوانه‌مانند برج، ۳۵ متر ارتفاع دارد و بر روی آن گنبدی مخروطی سوار شده است که ساده و بی‌آلایش است و تنها روزنه‌ای به طول ۲ متر بر قسمت شرقی آن قرار دارد که از پایین تا بالا، عرض آن از ۸۰ تا ۷۳ سانتیمتر کم میشود. درب ورودی برج در سمت جنوبی قرار دارد و ارتفاعی ۵/۵ متری و پهنای ۵/۱ متری دارد.
معماری برج گنبد قابوس
این بنای شکوهمند بر روی تپه ای ساخته شده است که نزدیک 15 متر از زمین اطراف آن بلندی دارد و ساختمان آن از سه بخش پی، بدنه و گنبد تشکیل شده که روی هم رفته 55 متر ارتفاع دارند. گنبد قابوس حاوی دو بخش پی یا پای بست بنا و بدنه و گنبد مخروطی میباشد. بدنه گرد بیرونی گنبد کاووس دارای ۱۰ ترک است این ترک ها که در سمت های آن و به فاصله های برابر از یکدیگر قرار دارند، از پای بست بنا شروع و تا زیر سقف گنبدی امتداد می یابد و بین این ترک ها با کوهه ای آجری پر شده است. بالای این ترک ها (به جز در ورودی) به میزان ۱٫۳۴ متر از یکدیگر فاصله دارند.
ویژگی های جذاب گنبد قابوس گلستان
قطر درونی گنبد به بلندای ۹ متر و ۷۰ سانتیمتر و قطر آن از کف ترک ها به بلندای ۱۴ متر و ۶۶ سانتیمتر و بلندای قطر آن از بالای ترک ها یا به گفته ای قطر پای بست آن ۱۷ متر و ۶ سانتیمتر است. گنبد برج قابوس به صورت تک پوششی است. بناهای این منطقه آب و هوایی از جمله برج قابوس دارای سقف شیب دار است تا ریزش های جوی در روی سقف آن ها باقی نماند و همچنین شیب تند این گنبد مخروطی سبب می شود تا پرنده ها نتوانند بر روی آن بنشینند. و مانع از صدمه زدن آن ها می شود. در درون این پی، فضایی گرد، مثل یک سرداب موجود است که در گذشته تا ارتفاع زیادی، آجر در آن کار شده بود، ولی اشخاص سودجو برای پیدا کردن گنج داخل آن، آن را کنده اند و اکنون کف اصلی سرداب از بین رفته است.