گاهی به سراغ سوغاتی‌های خوراکی می‌رویم و گاهی به دنبال خرید یک سوغاتی ماندگار مانند صنایع دستی هستیم. اگر سفری در پیش دارید و هنوز برای خرید سوغاتی تصمیمی نگرفته‌اید؛ شاید لیستی از بهترین صنایع دستی ایران و جهان بتواند به شما در انتخاب سوغاتی کمک کند.
فرش؛ نفیس‌ترین صنایع دستی ایرانی
فرش ایرانی یکی از بهترین سوغات و صنایع دستی ایران و جهان است که نمی‌توانید مشابه آن را در هیچ جای دیگر ببینید. طراحی زیبا، نقش و نگارهای خاص، رنگ‌بندی منحصر به فرد و از همه مهم‌تر کیفیت فرش ایرانی در دنیا زبانزد است. این هنر اصیل ایرانی، قدمتی چندین هزار ساله دارد. در بسیاری از موزه‌های معروف جهان نمونه‌هایی از فرش‌های دستباف قدیمی ایرانی به عنوان میراث ارزشمندی از گذشتگان نگهداری می‌شوند. فرش‌های دستباف شهرهای قم، کاشان، تبریز، اصفهان و نائين از شهرت زیادی برخوردارند. این فرش‌ها که اغلب با نخ ابریشم یا پشم بافته می‌شوند به صورت تابلوهای دیوارکوب و یا تابلو فرش نیز قابل سفارش هستند. به جز فرش‌های دستباف ایرانی که احتمالاً اکثر شما یکی از آنها را در خانه دارید و یا حداقل آنها را از نزدیک دیده‌اید؛ انواع دیگری از فرش نیز وجود دارد که در بسیاری از مناطق ایران بافته می‌شوند. جاجیم، گلیم و گبه انواع دیگری از فرش‌های ایرانی به شمار می‌روند که از نظر نوع بافت و طرح تفاوت‌های زیادی با فرش‌های دستباف ایرانی دارند؛ اما همچنان بسیار زیبا و ارزشمند هستند.
سفال؛ قدیمی‌ترین سوغات و صنایع دستی ایران و جهان
ظروف سفالی یا مجسمه‌هایی که از سفال ساخته می‌شوند از مهمترین سوغات و صنایع دستی ایران و جهان به شمار می‌روند. با نگاهی به قدمت و تاریخچه ساخت ظروف سفالی می‌توانید متوجه شوید که این هنر ارزشمند در تمدن‌های مختلف جایگاه ویژه‌ای داشته است. امروزه نیز در شهرهای مختلف کشورمان مانند لالجین همدان، میبد یزد، شهرضا اصفهان، سمنان و گیلان سفالگری رونق دارد و بسیاری از گردشگران ظروف سفالی را به عنوان سوغات از این شهرها می‌خرند.
میناکاری؛ آمیزه‌ای از هنر و ذوق ایرانی
یکی از زیباترین سوغات و صنایع دستی ایران و جهان که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند، میناکاری یا میناگری است. هنر میناکاری در ایران قدمتی پنج هزار ساله دارد. این هنر ارزشمند در دوران صفویه به اوج خود رسید و در میان مردم رواج پیدا کرد. در حال حاضر شما می‌توانید انواع میناکاری بر روی فلزاتی مانند مس، نقره و طلا را در شهری مانند اصفهان ببینید. هنر میناکاری در شهر اصفهان تاریخچه‌ای طولانی دارد. بسیاری از اساتید میناکاری در این شهر مشغول فعالیت هستند و انواع و اقسام ظروف، گلدان‌ها و مجسمه‌های میناکاری را با دستان هنرمندشان می‌سازند و به بازار عرضه می‌کنند.
ترمه‌بافی؛ ظریف و ماندگار
نوبت به معرفی یکی دیگر از بهترین سوغات و صنایع دستی ایران رسیده است. ترمه‌بافی که نام آن با شهر کویری یزد پیوند خورده است یکی از زیباترین و ظریف‌ترین صنایع دستی این شهر است. البته ترمه در شهرهای دیگر ایران نیز تولید می‌شود. با این حال ترمه یزد شهرت بیشتری دارد. قدمت ترمه‌بافی در ایران به اوایل حکومت صفویه بازمی‌گردد؛ اگرچه برخی معتقدند که خواستگاه اصلی این هنر، ارتفاعات کشمیر در آسیای مرکزی است.ترمه پارچه‌ای است که نقش و نگارهای مختلفی مانند بته‌جقه، شاخ گوزنی و گل‌های شاه‌عباسی را می‌توانید بر روی آن مشاهده کنید. این پارچه‌ها از الیاف پشمی و ابریشمی بافته می‌شود و رنگ‌های مختلفی دارد. با این حال بیشتر ترمه‌ها در رنگ‌های سرخ، عنابی، نارنجی و سبز تولید می‌شوند.
حصیربافی؛ ارزان‌ترین سوغات و صنایع دستی ایران و جهان
اگر گذرتان به شهرهای شمالی یا جنوبی ایران افتاده باشد؛ حتماً زنان و مردانی را در بازار دیده‌اید که مشغول حصیربافی هستند. حصیربافی یکی از سوغات و صنایع دستی ایران و جهان است که به دلیل کاربردی بودن و البته قیمت مناسبش طرفداران زیادی دارد. انواع سبد، کلاه، زنبیل و مواردی از این قبیل با بافتن رشته‌های حصیر به یکدیگر ساخته می‌شوند. همچنین طرح‌های مختلفی بر روی حصیرها بافته می‌شوند که زیبایی این صنایع دستی را دوچندان می‌کنند. جالب است بدانید که در شهرهای مختلف، حصیر از مواد اولیه متفاوتی تولید می‌شود. برای مثال برگ درخت خرمای وحشی، ساقه‌های گندم و ساقه نی تعدادی از مواد اولیه برای بافت حصیر در شهرهای مختلف کشور هستند. حصیربافی به جز ایران در کشورهای آسیای شرقی اندونزی، سریلانکا و تایلند و برخی کشورهای آفریقایی مانند سنگال، چاد و اتیوپی نیز رواج دارد.
قلم‌زنی؛ سوغات محبوب اصفهان
به هنر کندن نقش و نگارهای مختلف بر روی فلزاتی مانند برنج، نقره و مس قلم‌زنی می‌گویند. قلم‌زنی یکی از ارزشمندترین سوغات و صنایع دستی ایران و جهان است. هنر قلم‌زنی در استان اصفهان بیشتر از شهرهای دیگر کشور رواج دارد. قدمت تزئین و کنده‌کاری روی ظروف فلزی به هزاران سال قبل بازمی‌گردد. برای مثال چندین ظرف فلزی با تزئینات و کنده‌کاری‌های مختلف در کاوش‌های باستان‌شناسی یافت شده‌اند که متعلق به دوره ساسانیان هستند. اگرچه در طول زمان نقوش مختلفی بر روی ظروف فلزی با تکنیک‌های متفاوتی اجرا شده است. با این حال دوره درخشش هنر قلم‌زنی نیز مانند بسیاری از بهترین صنایع دستی ایران و جهان مربوط به دوره بعد از اسلام است. در این دوره بسیاری از آیات و احادیث و اشعار زیبای فارسی با تکنیک قلم‌زنی بر روی اشیای مختلف حکاکی شدند.
سؤالات متداول
جنس ترمه از چیست؟
ترمه از الیاف پشمی و ابریشمی تولید می‌شود.
حصیر از چه چیزی بافته می‌شود؟
ساقه نی، برگ خرما و ساقه گندم تعدادی از رایج‌ترین مواد اولیه تولید حصیر در ایران هستند.